خورشيد

خورشید چیست ؟

خورشید، ستاره ای معمولی، شبیه ستاره های بیشمار دیگری است که در آسمان می بینیم، هر چند که ممکن است چنین به نظر نرسد .

خورشید به نظر ما بزرگ می آید زیرا نسبتاً به ما نزدیک است . همۀ ستاره های دیگر چون نقاط کوچک نورانی در آسمان به نظر می آیند زیرا بسیار دور اند . دلیل توجّه ما به این ستاره ( خورشید ) آن است که زمین گرمی و نور، یعنی انرژی را که برای بقای حیات اهمیت اساسی دارد از آن کسب می کند . خورشید، ستاره ای میانسال است . خورشید گویی است که بیشتر از هیدروژن وهلیم تشکیل شده است و مقدار اندکی کربن، نیتروژن، اکسیژن و اندکی فلز سنگین دارد . قطر تقریبی آن 1،392،000 کیلومتر یا حدود 109 برابر قطر زمین است . خورشید به قدری بزرگ است که بیش از 3ر 1 میلیون زمین را می توان در آن جا داد و حدود 8ر 99 درصد از جرم منظومۀ خورشیدی را در مدارهاشان نگاه داشته است .

هسته خورشید

هستۀ خورشید تقریباً در 502،000 کیلومتری زیر رویۀ سطحی آن قرار گرفته است . این هسته با قطر 386،160 کیلومتر، تنها 3 درصد حجم خورشید را اشغال کرده است . با این حال به حدی چگال است که حدود 60 درصد جرم خورشید را در بر می گیرد .

دمای باور نکردنی این ناحیۀ چگال 15،000،000 درجۀ سلسیوس است . گداخت هسته ای – یا فرایند تولید گرمای خورشید – در این ناحیه صورت می گیرد . با به هم پیوستن چهار هستۀ اتم هیدروژن، تحت فشار و گرمایی مهیب، یک هستۀ هلیم پدید می آید و در این فرایند مقدار عظیمی انرژی آزاد می شود . مقدار هلیم موجود در خورشید، نشانگر آن است که گداخت هیدروژن به هلیم، می بایست از حدود 5ر 4 میلیارد سال قبل شروع شده باشد . دانشمندان برآورد کردنده اند که خورشید آن قدر هیدروژن دارد که تا 5 میلیارد سال دیگر نیز انرژی تولید کند .

ناحیه ای موسوم به منطقۀ تابشی، هستۀ خورشید را پوشانیده و در آن، گرمای هستۀ در پلاسمای داغ مجاور پخش می شود ( پلاسما ماده ای ساخته شده از یون ها { یا ذرات دارای بار الکتریکی } و الکترون هاست ). در بالای منطقۀ تابشی، منطقه همرفتی قرار دارد . گرما در آن جا از طریق جا به جایی آرام جریان های گازی به طرف رویه پیش می رود .

چرخۀ فعالیت خورشیدی

چرخۀ فعالیت خورشیدی، تغییرات دوره ای در اجزائی فعال، نظیر لک های خورشیدی، زبانه ها و شراره ها در جوّ و رویۀ مرئی خورشید است . فعالیت لک های خورشیدی، معمولاً بر چرخه ای 11 ساله منطبق می شود، که فاصله زمانی میان دو وضعیتی است که شمار لک ها در آنها بیشینه ( ماکزیموم ) است . پا به پای بروز تغییر در شمار لک های خورشیدی، تغییراتی در زبانه ها و شراره ها رخ می دهد . افزایش تمامی این فعالیت های خورشیدی، باد خورشیدی و سایر مواد بیرون ریخته از خورشید را بیشتر می کند . و این امر به نوبۀ خود، نمایان شدن شفق ها در جوّ زمین را افزایش می دهد و موجب بروز اختلال در ارتباطات رادیویی می شود .

پایان کار خورشید

خورشید 10 درصد پایان عمر خود را به صورت غول سرخ سپری خواهد کرد . در خلال این دوره دمای رویۀ خورشید به حد فاصل 1،727 تا 3،727 درجه سلسیبوس اُفت خواهد کرد و رنگ آن سرخگون خواهد شد . قطر آن ده برابر گسترده تر می شود و طی فرایندی زمین را در خود فرو می برد . سپس جوّ خورشید { در فضا } شناور خواهد شد و تنها هسته ای تابان موسوم به کوتولۀ سفید که تا ابد سرد خواهد بود، از آن بر جای می ماند .

منابع: 1. نجوم به زبان ساده - ماير دگاني - مترجم: محمدرضا خواجه‌پور
2. دانشنامه همگاني نجوم - ديويد نيوتن و... - مترجم: مهرداد سرمدي و...